Voor een aantal rollen en taken archeologie is sprake van een structurele ondercapaciteit. Hierdoor is het niet mogelijk om tegenvallers op te vangen, is sprake van aanzienlijke werkdruk en worden taken niet, niet tijdig of niet adequaat uitgevoerd. Daarbij leunen we sterk op ervaring en bestaand beleid en ontbreekt de tijd voor het ontsluiten van de kennis en het doorontwikkelen van het archeologiebeleid op basis van de huidige stand van kennis en techniek. Hierdoor ontstaan steeds grotere achterstanden en zijn delen van het beleid, en dus borging in de (wettelijke) instrumenten niet meer up to date en aan vernieuwing toe.

Hierdoor dreigt archeologie steeds vaker niet tijdig of niet op de juiste wijze ingebracht te worden in gebiedsontwikkeling wat kan leiden tot vertraging van de ontwikkeling, onvoorziene kosten en bezwaren omdat het archeologisch belang niet tijdig of niet goed is meegenomen. Bij andere projecten kan het zijn dat de voortgang van het project niet wordt beïnvloed maar dat de middelen, door achterhaald beleid, niet doelmatig worden besteed. Tot slot kan achterhaald beleid leiden tot onvoldoende onderbouwde keuzes en daaruit voortvloeiend conflicten met ontwikkelaars. Om de wettelijke taken archeologie op een minimaal niveau te kunnen uitvoeren, is 0,7 fte aan extra capaciteit nodig. Niet meegenomen is daarbij publiekparticipatie en presentatie in de geest van het begin 2024 ondertekende Verdrag van Faro. Dit stelt bij de waardering van Erfgoed meer de mens en de samenleving en hún relatie met erfgoed centraal, maar onduidelijk is nog hoe dit moet worden vormgegeven.