Het Nederlandse stroomnet is vol. Er wordt meer stroom gebruikt en opgewekt dan getransporteerd kan worden door de beschikbare kabels en verdeelstations. Om verdere problemen te voorkomen zien de netbeheerders, in Deventer zijn dat Enexis, Liander en Tennet, zich genoodzaakt om een rem te zetten op het aansluiten van nieuwe gebruikers op het net. Op dit moment worden er in Deventer geen nieuwe grootverbruikers (vnl. bedrijven) aangesloten. Ook kan de opbrengst van nieuwe grootschalige zonne-installaties, op dak of op land, niet worden geleverd aan het net. Als de situatie op het net verder verslechtert, komen er ook beperkingen voor het aansluiten van nieuwe woningen. Netcongestie kan dus desastreuze gevolgen hebben voor de economie en de woningbouw.
De primaire verantwoordelijkheid voor het verzwaren van het stroomnet ligt bij de netbeheerders. Het rijk heeft daarvoor de benodigde financiële middelen beschikbaar gemaakt. In Deventer betekent dat de komende 15 jaar een jaarlijkse investering van minimaal €50 miljoen in extra kabels, honderden nieuwe laagspanningsstations, meerdere middenspanningsstations, uitbreiding van de bestaande hoogspanningsstations en één nieuw hoogspanningsstation. De gemeente speelt daar, als beheerder van de openbare ruimte, als bevoegd gezag en aanspreekpunt voor inwoners, een belangrijke rol in. Het verzwaren van het stroomnet vraagt om samenwerking en een versnelling van het proces van de gemeente en bij netbeheerders.
Daarnaast wordt er samen met bijvoorbeeld bedrijven gekeken naar het verslimmen van het netgebruik, bijvoorbeeld door het onderling afstemmen van opwek en gebruik van stroom, via zgn. Smart Energy Hubs of groene waterstof. Ook wordt er onderzoek gedaan naar een nieuwe stroombalans in woonwijken, bijvoorbeeld door de inzet van buurtbatterijen. De rol van de gemeente richt zich hierbij vooral op het in brede zin faciliteren van initiatieven en de afstemming met de netbeheerders. Onvermijdelijk in het zoeken naar oplossingen is een visie op ons toekomstige energiesysteem.
Omdat het oplossen van netcongestieproblemen jaren gaat kosten, krijgen we op korte termijn te maken met een verdelingsvraagstuk: wie/wat wordt wel of niet aangesloten op het net? Dit gaat een effect hebben op de voortgang van gebiedsontwikkeling en de economische ontwikkelen en vraagt om (maatschappelijk) prioriteren. We verwachten dat we in de uitvoering als gemeente, in aanvulling op de richtlijnen vanuit het rijk, een rol in gaan spelen.
Het college heeft besloten dat de gemeente alles in het werk gaat stellen om de aanpak van de netcongestie, binnen de gemeentelijke mogelijkheden, zo snel mogelijk te laten verlopen. De gemeentelijk inzet wordt georganiseerd via de bovenbeschreven lijnen: verzwaren, verslimmen en prioriteren. Wij gaan dus niet zelf kabels aanleggen, maar er wel voor zorgen dat de netbeheerders zo snel en efficiënt mogelijk hun werk kunnen doen. We gaan zelf geen Smart Energy Hubs bouwen, maar betalen mee aan onderzoeken, helpen bedrijven met het zoeken naar financiering, zorgen voor lobby naar netbeheerders en financiers.
De gemeentelijke werkzaamheden vinden voornamelijk plaats op het gebied van vergunningen, juridische zaken, databeheer (GIS), communicatie, openbare ruimte, ruimtelijke ordening, economie, energietransitie, wonen en vastgoed. Een eerste inventarisatie leidt tot een geschatte inzet van 12 fte vanuit de gemeente.Daarnaast worden kosten gemaakt, onder meer voor: externe advisering, communicatiemiddelen, onderzoek, locatiehuur en inzet van een provinciale trainee.
De kosten voor inzet van interne capaciteit wordt geraamd op €1.340.000, gebaseerd op een gemiddeld uurtarief van €80 per uur, dus exclusief overhead.
Kosten diensten derden wordt geraamd op €250.000. De raming voor de totale kosten komt daarmee uit op €1.590.000.
De dekking daarvan wordt als volgt ingeschat:
(bedragen x €1.000) | ||
Kosten en dekking | Bedrag | Opmerking |
|---|---|---|
Totale kosten | -1.590 | Gebaseerd op uurtarief exclusief overhead |
Extra CDOKE-middelen rijk | 230 | Indicatie o.b.v. onderzoek AEF. Het is nog onduidelijk of deze middelen worden toegekend door het rijk. Indien deze worden toegekend, dan wordt dit in mindering gebracht. |
Totaal | -1.360 | |
Integrale aanpak
Naast de lopende werkzaamheden wordt er ambtelijk momenteel druk gewerkt aan een integrale aanpak voor netcongestie. In deze aanpak hebben we aandacht voor de gevolgen van netcongestie voor het bedrijfsleven en voor ontwikkelingen, zoals de bouw van nieuwe woningen of maatschappelijk vastgoed. Daarnaast brengen we alles in stelling om de netbeheerders zo goed en zo snel mogelijk te helpen bij de uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnetwerk.
Onze aanpak om de gevolgen van netcongestie te verzachten kent drie pijlers:
- Ten eerste werken we samen met Tennet en Enexis aan het verzwaren van het elektriciteitssysteem. Onze inzet daarbij is gericht op het faciliteren van de uitvoerende werkzaamheden die in opdracht van de netbeheerders wordt uitgevoerd.
- Het tweede spoor is ‘verslimmen’: het inzetten van innovatie en toekomstige oplossingen (zoals bijvoorbeeld smart energy hubs of balanswijken) om op korte termijn de netcongestie te verminderen en op de lange termijn toe te werken naar een toekomstbestendig elektriciteitssysteem. Ook dit doen wij uiteraard in samenwerking met de netbeheerders. Hierbij is echter ook de samenwerking met bedrijven, ontwikkelaars, aannemers en de woningbouwcorporaties onontbeerlijk.
- Als laatste het spoor zien we maatschappelijk prioriteren. In dit spoor willen we samen met de netbeheerders en andere stakeholders verkennen hoe we optimaal om kunnen gaan met de beschikbare en/of nieuw te realiseren netcapaciteit. Dit onderzoek beschouwt het college als afdoening van de motie Onderzoek netcongestie (dd 20 maart 2024).